Meining:
Svar til Telemark Bondelag: – Her er det noko som skurrar
I kronikken «Metanhemmarar: Kva veit vi - og kva er feilinformasjon?» uttrykkjer styret i Telemark bondelag uro for det dei kallar uriktige og villeiande påstandar om metanhemmaren Bovaer® (3-NOP, 3-nitrooxypropanol). Dei etterlyser faktabasert kunnskap om temaet, samtidig som dei sjølv vel å omtale Bovaer® som eit «metanreduserande fôr».
Allereie her er det noko som skurrar. Definisjonen på eit fôr er alt husdyra kan ete og drikke, og som tilfører dyra næringsstoff. Bovaer® er eit syntetisk framstilt stoff, som i beste fall kan definerast som eit tilsetningsstoff. Det har ingen nytteverdi for kua.
Det blir påstått at Bovaer® er trygt. For kven? For forbrukaren? For kua? I EFSA (European Food Safety Authority) sin rapport «Safety and efficacy of a feed additive consisting of 3‐nitrooxypropanol (Bovaer® 10) for ruminants for milk production and reproduction (DSM Nutritional Products Ltd)» konkluderast det riktig nok med at det er trygt for forbrukarar å bli eksponert for produkt frå mjølkekyr som har fått tilsett Bovaer® i fôret. Men i den same rapporten står det òg at det kan vere skadeleg å puste inn støvet som oppstår ved handtering av stoffet, og at det er irriterande for auga og huda.
Det blir òg konkludert med at mogleg gentoksisitet ikkje kan utelukkast. 3-NOP i Bovaer® blir brote ned til 3-NOPA (3-nitrooxypropionsyre) i vomma. 3-NOPA blir funne i små mengder i mjølka. I EFSAs rapport går det ikkje tydeleg fram om det er gjort undersøkingar som viser at 3-NOPA ikkje er skadeleg for menneske.
Annonse
Det som manglar fullstendig i debatten rundt Bovaer® er dokumentasjon som faktisk viser at kua i det lange løp ikkje tek skade. Korleis påverkar Bovaer® kuas mikrobiom og korleis kan dette igjen påverke kuas helse på lang sikt? Hos andre pattedyr kan forstyrringar i mikrobiomet forstyrre både næringsopptak og metabolisme, og gi betennelsestilstandar i tarmen. I tillegg veit vi at kalvar arvar kuas mikrobiom gjennom eksponering for kuas avføring og mjølk. Dersom vi ikkje veit nok om dette, bør vi ikkje då innta ein føre var-haldning?
Kuas vom fungerer perfekt i utgangspunktet, og bør ikkje bli tukla med berre for å få eit betre resultat i Klimakalkulatoren. Tal frå Miljødirektoratet for 2023 viser eit totalt norsk klimagassutslepp på 46,6 millionar tonn CO2-ekvivalentar. Av dette står jordbruket for 4,5 millionar tonn, medan olje- og gassutvinning, industri, vegtrafikk og transport står for 38 millionar tonn. Då må ein jo lure på kvifor landbruket og kua får så stor merksemd når problemet er menneskets overforbruk og rovdrift på naturen.
Telemark bondelag skriv om berekraft og beredskap - då er det eit tankekors at Bovaer® gir størst metanreduksjon når det blir gitt i ein fôrrasjon som består av mest mogleg mais. Er det berekraftig å dyrke mais her i Noreg, eller alternativt importere mais for å få lågast mogleg metanutslepp? Er det fornuftig at det vesle arealet i Noreg (1 prosent) som eignar seg til grønsaksproduksjon skal brukast til dyrking av fôrmais til drøvtyggjarar? I staden for å gå med på noko som kan vere skadelig for folk og fe, burde Telemark bondelag heller stå rakrygga og formidle sanninga om jordbrukets positive effektar på klimaet. Metan frå kua blir raskt omdanna til CO2, og blir deretter tatt opp av dei grøne plantene i fotosyntesen. Dette er i balanse, og aukar ikkje CO2-nivået i atmosfæren.
Beitande dyr produserer mindre metan enn dyr som står inne, og ved beiting aukar både plantene og mycelet (sopptrådar i jorda) sitt opptak av CO2. Drøvtyggjarar som held landskapet ope er òg eit effektivt klimatiltak. Opne område reflekterer sollys i mykje større grad enn tette skogsområde. Dette kallast albedoeffekten - eller jordas evne til å reflektere sollys. Forskningsmiljøa anslår at opne landskap med snø, slik vi enno har mykje av i Noreg, reflekterer mellom 60 og 90 prosent av sollyset. Når meir av sollyset blir sendt tilbake, blir kloden litt kaldare. Og sjølv på sommaren kan opne grasareal reflektere 15-25 prosent av sollyset. Hadde denne effekten saman med skogens opptak av CO2 blitt tatt med i det norske klimarekneskapet, hadde jordbruket kome mykje betre ut.
Vi er mange bønder og forbrukarar som ikkje vil ha Bovaer®. Vi vil at Noreg skal vere sjølvforsynte med reine og trygge norske matvarer produsert med god dyrevelferd. Å satse på dette er bra for både miljø, klima og beredskap.
Innlegget er omsett til nynorsk med KI og kvalitetssikra av redaksjonen i Bø blad.
