– I praksis jobbar kvinner gratis frå i dag og ut året

Den 19. november markerer vi likelønsdagen. Denne dagen symboliserer at kvinner i Noreg, basert på gjennomsnittleg løn, i praksis jobbar gratis frå denne datoen og ut året. 

Kvinner tener i snitt berre 88,2 prosent av det menn gjer. Det tyder at likeløn framleis ikkje er ein realitet i Noreg i 2025.

Sjølv om kvinner i dag tek høgare utdanning enn menn, er ikkje det nokon garanti for likeløn. 

Menn med høgare utdanning arbeider i langt større grad i privat sektor som ingeniørar, teknikarar eller salsleiarar. Kvinner med tilsvarande utdanning jobbar oftare i offentleg sektor som lærarar, barnehagelærarar eller sjukepleiarar. 

Blant dei med universitets- og høgskuleutdanning er lønsgapet størst. Og det gapet har stått nesten stille i over eit tiår. 

I 2008 jobba 29 prosent av menn i offentleg sektor. I dag er talet auka til berre 30 prosent.

Dette handlar ikkje om at kvinner må velje annleis. Det handlar om korleis samfunnet verdset arbeid. 

Når yrke dominert av kvinner systematisk lønnast lågare enn yrke dominert av menn, trass i at krava til utdanning, kompetanse og ansvar er like høge, då er det strukturen som er problemet, ikkje vala.

Sjukepleiarane og lærarane er blant dei som blir råka hardast. Dei har høg utdanning, ber eit stort ansvar og står i krevjande arbeidsoppgåver kvar einaste dag, men tener framleis langt mindre enn menn med tilsvarande utdanning i privat sektor. 

Dette er eit tydeleg døme på verdsettingsdiskriminering.

Dette gjeld òg menn som jobbar i kvinnedominerte yrke. Dei blir råka av den same låge verdsettinga, men klarer i nokre yrke oftare å forhandle seg fram til høgare løn. Resultatet er at forskjellane aukar også innanfor yrkesgruppene.

Vi meiner tida er overmoden for at styresmaktene tek ansvar. Forhandlingssystemet har ikkje klart å løyse likelønnsproblemet på over 20 år. 

Regjeringa må påleggje offentlege arbeidsgjevarar å løfte verdien av velferdsyrka og starte der forskjellane er størst og best dokumenterte.

Rekrutteringsutfordringane i oppvekst- og helse- og omsorgssektoren er allereie alvorlege. Ifølgje ssb vil Noreg mangle 28 000 sjukepleiarar innan 2035. 

I skulen er det slik at 1 av 5 som underviser, ikkje har lærarutdanning, og 84 prosent av kommunane melder om at dei ikkje får tak i nok lærarar. 

Vi manglar minst 2700 barnehagelærarar i Noreg i dag. Dei finst, men dei jobbar ikkje i barnehagen. Mange forlèt yrket fordi løna ikkje står i forhold til ansvar og belastning. 

Viss vi meiner alvor med å sikre gode velferdstenester framover, må løn brukast aktivt som verkemiddel for å rekruttere og halde på kvalifisert arbeidskraft.

Likeløn handlar ikkje om at alle skal tena det same. Det handlar om respekt og verdsetjing av det arbeidet som faktisk får samfunnet til å gå rundt. 

Det handlar om at sjukepleiarar, lærarar og andre i kvinnedominerte yrke får løna dei fortener, for utan dei stoppar Noreg.

Frå 19. november jobbar kvinner gratis. Det er ikkje greitt. No må politikarane ta ansvar, for alle som ber velferdssamfunnet på sine skuldrar.

Dette meiningsinnlegget er omsett til nynorsk ved hjelp av KI, og kvalitetssikra av redaksjonen i Bø blad.